Gerrit Koop, Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht
Veel boeren melken drachtige geiten door tot aan het lammeren, tenzij de geiten zichzelf droogzetten. Op een aantal bedrijven gaat dit gepaard met hoge kiemgetallen, omdat de melk van geiten die bijna gaan lammeren vaak een hoog kiemgetal en celgetal heeft. Daarom kwam de vraag op, of het nuttig is om deze geiten droog te zetten, zodat die eind-lactatie melk niet in de tank komt. Maar: hoeveel melk kost zo’n droogstand eigenlijk? En krijg je na een droogstand ook een betere biestkwaliteit? En draagt een droogstand bij aan een betere uiergezondheid?
Op de Mekkerhof hebben we dit nader onderzocht. Vier masterstudenten van de faculteit Diergeneeskunde hebben dit onderzoek uitgevoerd. Hieronder in vogelvlucht wat ze hebben gedaan en wat de resultaten hiervan zijn.
Studie opzet
We hebben een groep gesynchroniseerde geiten, die dus in dezelfde periode zou lammeren, at random in twee gelijke groepen verdeeld. De ene groep werd drooggezet, de andere groep werd doorgemolken. Dat wil zeggen: ze gingen droog als de melkproductie onder de 1.5 kg/dag kwam. Om te zorgen dat de kans daarop groot genoeg was, werd aan alle geiten een eind-lactatie rantsoen gevoerd dat de melkproductie wat liet zakken. Aangezien de studie op de Mekkerhof werd gedaan, was het geen probleem om een rantsoen te laten maken dat hiervoor zorgde.
Het rantsoen bleek effectief, want ongeveer ¾ van de geiten kwam ergens tussen 6 en 3 weken voor het lammeren onder de 1.5 kg/dag. Afhankelijk van of ze in de doormelk of de droogstandsgroep zaten, werden ze dan dus doorgemolken of drooggezet. De proefgeiten werden allemaal op 3 tijdstippen bemonsterd: op 6 weken voor de verwachte lammerdatum, tijdens de eerste melkbeurt na het lammeren en op ongeveer 3 weken na het lammeren.
Gunstig effect op de biest en op melkproductie
Het is goed om te vermelden dat bij een aantal geiten slepende melkziekte is vastgesteld, wat in sommige gevallen helaas tot sterfte heeft geleid. Het dekken van oudere dieren, die mogelijk al wat vervet zijn is een risico. Daarnaast kan het verminderen van de melkproductie aan het eind van de lactatie ook de kans op deze ziekte vergroten. Toch bleven er uiteindelijk ongeveer 60 geiten in beide groepen over. Dat is een mooie set om te analyseren.
We vonden in de hele studie geen enkel effect van droogstand op de uiergezondheid. Na het aflammeren hadden de geiten met droogstand net zoveel uierinfecties en een net zo hoog celgetal en kiemgetal. Droogstand kan dus helpen om de melk van geiten met een hoog kiemgetal vóór het aflammeren uit de tank te houden, maar na aflammeren zijn de cel- en kiemgetallen niet hoger (of lager) dan voor dieren die doorgemolken zijn.
We zagen wel een duidelijk effect op biestkwaliteit. De geiten die een droogstand hadden gehad produceerden biest met significant hogere Brix-waarden. Gemiddeld gezien waren de Brix-waarden ongeveer 5 punten hoger na een droogstand! Daarnaast gaven deze geiten ook nog eens meer biest, hoewel dat niet helemaal statistisch significant was. Deze betere biestkwaliteit is niet onverwacht, maar wel mooi om te zien.
Tot slot is duidelijk geworden dat geiten die drooggestaan hebben, meer melk produceren in de eerste weken van de nieuwe lactatie. Ze produceren zoveel melk extra in de eerste 7 weken na het lammeren dat de melk die gemist wordt vanwege de droogstand in elk geval gecompenseerd is. We weten op dit moment nog niet of dat effect nog langer dan 7 weken aanhoudt, het zou kunnen dat de droogstand per saldo zelfs extra melk oplevert.
Conclusie
Het droogzetten van geiten die minder dan 1.5 kg/dag geven, zorgde in ons onderzoek voor meer en betere biest, tenminste evenveel melk en gelijke uiergezondheid. Dat suggereert dat het droogzetten van drachtige geiten een goed idee is. Vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen in welke omstandigheden het droogzetten geen goed idee is, bijvoorbeeld of een droogstand ook uit kan als de geiten nog hoger in productie zitten. Maar het lijkt genoeg perspectief te bieden om hier in de praktijk wat mee te gaan experimenteren en zo meer te leren over droogstand. Het belang van goede biest is enorm, en daar kan een droogstand blijkbaar flink bijdragen.
