Rantsoenen kunnen tot in de puntjes berekend worden met ons rantsoenberekeningsprogramma. Allerlei nutriëntwaarden over eiwit, energie, vezels en drogestof-opname kunnen berekend- en inzichtelijk gemaakt worden. Op die manier creëren we een uitgekiend rantsoen. Voederwaarden rondom vezels, eiwitten en koolhydraten vertellen al veel over hoe een pens zich zal gedragen en hoe goed het kan functioneren. We hebben inmiddels meer nutriëntwaarden ontwikkeld om het functioneren van de pens nog nauwkeuriger te kunnen voorspellen. Het is immers wel het belangrijkste begin bij de vertering van de herkauwer, en in het bijzonder van een geit, want daar is nog te weinig over bekend. Gericht onderzoek geeft steeds meer inzicht.
Nog nauwkeuriger bepalen van rantsoen
Deze toevoeging focust zich echt op de pens. Het bestaat uit drie factoren die een gezamenlijke waarde tonen voor de vitaliteit van de pens: de GIJS Pensfitheid Index (GPI). Deze GPI komt tot stand door de hoeveelheid bufferende waarde uit mineralen & eiwit en herkauwactiviteit uit vezels & deeltjeslengte bij elkaar op te tellen en daar de last van zuren en koolhydraten vanaf te halen. Het is een balans van drie parameters. Ook die individuele parameters zijn in het rantsoenberekeningsprogramma opgenomen. Daarmee kunnen de geitenspecialisten nog beter bepalen of een rantsoen juist bijvoorbeeld krap in de herkauwactiviteit zit of juist hoog in de zuurlast.
Terugblik geeft goed gevoel
Rantsoenen van afgelopen jaren hebben we teruggekeken nadat deze nieuwe kengetallen waren toegevoegd. Het systeem kan met deze getallen juist heel goed gevoel bij een product bevestigen en er een maatstaaf aan koppelen. Ook het GIJS rundveeteam werkt met deze nieuwe nutriëntwaarden, echter is de normering tussen koeien en geiten wel degelijk anders. Het grootste verschil zit in hoeveel zuren en koolhydraten een pens aankan.
Met name vochtige bijproducten kennen een brede spreiding in bufferende waarde en zuurlast. Na de toevoeging van de GIJS Buffer Capaciteit (GBC) en GIJS Zuur Last (GZL) zagen we dat deze spreiding nog extremer was dan gedacht. Rantsoenen met een hoog aandeel tarwegist sprongen ineens naar voren op een te hoge zuurlast. Andersom zagen we het ook bij bijvoorbeeld luzerne of bierbostel, wat nog meer bufferende capaciteit gaf door onder andere het eiwitniveau van het product. Zure producten, of zuurdere rantsoenen, met ook nog eens behoorlijk veel koolhydraten, geven een drukkend effect op melkvet.
Welke schakel is nodig?
De toevoeging van deze kengetallen geeft meer inzicht over aan welke schakel er het beste gedraaid kan worden om net dat laatste stukje te finetunen. Moet het aandeel zuren & koolhydraten omlaag of juist een klein beetje stengel meer toegevoegd worden? Of biedt een bepaald bufferend mineraal juist de uitkomst? Als die pens goed functioneert, functioneert de geit. De juiste hoeveelheid verteerbare vezels, penseiwit en pensenergie kan geoptimaliseerd worden en daarnaast blijft het optimaliseren van de darm essentieel. Specifiekere kengetallen zorgen voor een meer nauwkeurige voorspelling van een rantsoen waarmee je zonder moeite net dat beetje extra balans aan kunt brengen in de pens.
Voordeel voor de geitenhouderij:
✓ Hogere duurzaamheid melkgeiten
✓ Hogere rantsoen efficiëntie
✓ Betere gehaltes
✓ Gezondere geiten
✓ Hoger voersaldo
GIJS Pensfitheid Index: nieuwe kijk op pensgezondheid
De nieuwe nutriëntwaarden over de vitaliteit van de pens heeft GIJS in samenwerking met Schothorst Feed Research ontwikkeld om toe te passen bij melkgeiten. Wilfried van Straalen van Schothorst Feed Research licht toe hoe de ontwikkeling tot stand is gekomen en wat belangrijke verschillen zijn met bestaande systemen.
“Een goed functionerende pens is voor herkauwers van groot belang. Pensverzuring komt voor bij 10 tot 40% van de hoogproductieve dieren en de verwachting is dat dit risico toeneemt door meer krachtvoer in de rantsoenen in combinatie met minder eiwit. Om de invloed van rantsoensamenstelling op pensgezondheid beter te kunnen voorspellen heeft SFR het GIJS Pensfitheid Index systeem ontwikkeld. Dit systeem is gebaseerd op drie belangrijke pijlers voor optimale pensgezondheid: het effect van het rantsoen op herkauwactiviteit (structuur), de vorming van zuren in de pens en de bufferende werking van voedermiddelen. Het effect op herkauwactiviteit wordt ontleend aan het gehalte aan celwanden, afbraaksnelheid en de deeltjesgrootte. De zuurvorming is gekoppeld aan de afbraaksnelheid van koolhydraten (vooral zetmeel) en zuren uit het voedermiddel en de bufferende werking wordt ontleend aan de kation-anionbalans en fermenteerbaar eiwit. Ook de werking van minerale buffers is meegenomen.
Het unieke aan dit systeem is dat de drie pijlers onderling uitwisselbaar zijn: zo kan een rantsoen met gebrek aan structuur aangevuld worden met bufferende grondstoffen of minder verzurende grondstoffen. Resultaat is een gezondere pensfermentatie, met hogere melkproductie en melkvetgehalte en minder problemen met dunne mest.”
